Raster

Raster tabiri, resim olan her eleman için kullanılabilir. 1:1000, 1:5000, 1:25000 ve tüm ölçekli haritalar, hava fotoğrafları, uydu fotoğrafları v.s. gibi tüm objeler raster olarak nitelendirilir.
Raster Manager diyalog kutusu, raster görüntülerin attach edilmesi ve düzenlenmesi için araç kutuları bulundurmaktadır.

Raster Manager, çalışma ortamındaki bir veya daha fazla raster görüntü dosyasının görünümünü kontrol eder. Raster dosyaların hangi görünüm pencerelerinde görüneceği veya çıktıda gözüküp gözükmeyeceği, yine ayarlanabilir opsiyonlardandır.

Raster dosya ile ilgili bilgiler DGN dosyası ile birlikte kaydedilir. Georeferanslı dosyalar için, koordinat ve konum bilgileri dosya başlığı içinde tutulmaktadır. Georeferans olmayan dosyalar için ise bu bilgiler raster manager geçici hafızasında barındırılır. Bu sayede dosya
gerçek koordinatlarına taşınır fakat farklı bir şekilde kaydedilmez ise, Raster Manager bünyesinde tutulduğu sürece, daima koordinatlarında gelecektir.

Raster Manager'a erişim, primary tools menü çubuğundan Raster Manager seçmek, veya File -> Raster Manager kombinasyonuna tıklamak yeterlidir.

İlgili klasörden getirilmek istenen dosya seçildiğinde temel anlamda raster görüntü çizim
alanına aktarılır. Dosya türü incelendiğinde dünya standartlarında kabul görmüş hemen her
dosyayı açabildiği görülmektedir. Ekranın sağ tarafında ön izlemenin olduğu kısım önemlidir.
Raster Preview işaretli ise, seçilen resim ön görüntülenir. Ancak çok büyük dosya boyutuna sahip uydu görüntülerinde bu yükleme zamanını uzatacağından, dosyalar biliniyor ise işaretin kaldırılması hız ve zaman kazancı olacaktır. Bu alandaki en önemli husus, Origin değeridir.
Origin, o haritanın gideceği koordinatlar hakkında bilgi sahibi olmamıza yardımcı olur.
Yukarıdaki şekilde eklenmek istenen dosya, Diyarbakır bölgesine ait 1/25000 ölçekli bir haritadır. Fakat origin değerine bakıldığında koordinatlarının 0.0000, -5574.0000 gibi Türkiye değerleri ile hiç alakası olmayan apayrı bir yerde olduğu görülür. Buradan şu sonuç çıkar, bu harita koordinatlarına getirilmemiştir. Çalışmalar için ise bunun koordinatlarında olması önemlidir.

Alt kısımda, Place Interactively bir başka önemli noktadır. Bunun işaretli olması, kullanıcıya raster görüntüyü dilediği yere koyabilme imkânı tanır. Place Interactively işaretsiz ise raster, Origin değerinde görülen koordinatlarda yerleşecektir. Kısaca, koordinatların tanımlanmış raster dosyalar eklenmek istendiğinde, Place Interactively ibaresinin işareti kaldırılmalıdır.

Logical Name ve Description kısımlarına isim ve açıklama bilgileri girilerek, Raster Manager diyalog penceresinde bu rasterin daha açık ve anlaşılır bir şekilde görünmesi sağlanabilir.

Raster Dosyanın Değiştirilmesi

Çalışma dosyası içine attach edilmiş olan raster dosyaların görüntülenmesinde, farklı yollarla değişiklikler yapılabilir.

• Raster dosyanın bir kısmını kesme,
• Rasterin içindeki bir alanı gizleme,
• Kesim sınırlarını değiştirme,
• Rasterin konumunu ve boyutlarını değiştirme,
• Çalışma dosyası içinde belli bir alana yerleştirme

Raster Manager'ı kullanarak attach edilen raster dosyalar üzerindeki değişiklikler, orijinal dosyayı etkilemez. Bu değişiklikler ile oluşan yeni raster, bir dosyaya kaydedilmek istenirse, Resample opsiyonu işaretli olarak Save As denmesi gereklidir. Kesme veya şeffaflık ayarları kayıt edilmez. Bu değerler sadece çalışma alanı içinde geçerli ayarlardır.

Raster Görüntünün Kesilmesi

Raster Manager, attach ile dosyaya eklenmiş raster görüntünün belirli bir bölgesinin kesilerek görüntülenmesini sağlama kabiliyetine sahiptir. Kesme işlemi iki şekilde yapılabilir.

• Clip Boundary, raster görüntünün görünen kısmı, kesim sınırları içinde kalan alanıdır.
• Clip Mask, kesim sınırları dışında kalan alanlar görüntülenir.

Her iki kesim işleminde de, kesim sınırları mevcut kapalı bir eleman, mevcut bir fence olabilir.
Raster Manager içindeki Clip komutu kullanılmadan önce raster görüntünün seçilmiş olması gereklidir.

Kesim Sınırlarının Değiştirilmesi

Bir raster dosya Clip komutu ile kesildikten sonra, kesim sınırları istenildiği gibi değiştirilebilir.
Kesim sınırları seçildikten sonra, aynen normal kapalı bir eleman gibi değişiklik yapılabilir.
Tanımlama noktası, değişikliğin nasıl olacağını belirler. Örneğin, bir köşe noktası seçilirse, o kenar taşınarak seçilir ise poligon, o köşeden tutularak değiştirilebilir.

Kesim Sınırlarının Silinmesi

Raster Manager diyalog penceresindeki Unclip komutu kesim sınırlarını silip, görüntüyü tümü
ile orijinal halde göstermek amacı ile kullanılan komuttur.

Koordinat Dönüşümünün Yapılması

Gerçek koordinatlarında bulunmayan bir raster dosyanın, koordinat değerlerine tanımlanması işlemidir. MicroStation ortamında bu işlem, Raster Manager altında Warp komutu ile yapılır.
Warp komutu, taşıma, boyut değiştirme, döndürme ve esnetme işlemlerinin bazılarını veya tümünü uygulayarak raster görüntünün koordinat dönüşümünün yapılmasını sağlar.
Değişiklik, görüntü üzerindeki belirli noktaların, çalışma dosyasındaki uygun noktalara taşınması ile gerçekleştirilir. Koordinat dönüşümünün adım adım işlemleri aşağıda
listelenmiştir.

1. Koordinat dönüşümü yapılacak raster görüntü / görüntüler Raster Manager diyalog penceresindeki Attach komutu ile ekranda afaki yerlerine yerleştirilir.

2. Harita üzerinden, noktaların koordinat değerlerinin okunabilmesi önemlidir.
Okunamayacak derecede hasar görmüş raster dosyaların dönüşümleri sıkıntılı olacaktır.

3. Varsayılan değer olarak Q+1 tuş kombinasyonuna atanmış Place Smartline komutu
seçilir. Bu işlem harita üzerinden okunacak noktaların, gerçek yerlerini işaretlemek amacı ile uygulanır.

4. Bu işlem için Key-In komut paneli kullanılır. Şayet açık değil ise, Utilities -> Key-in seçilerek komut panelinin kullanılabilir hale getirilmesi sağlanır.

5. Harita üzerinden nokta alırken bu noktaların birbirine en uzak konumda olacak şekilde seçilmelerine dikkat edilmelidir. Ne kadar uzak noktalar seçilir ise dönüşümün
hassasiyeti o oranda iyi olacaktır. Dört köşeye de en yakın koordinatlar idealdir.

6. İlk köşenin koordinatları harita üzerinden okunur. Doğu değerleri (X), Kuzey değerleri (Y) değerleridir. Haritacılıkta bu işlemin tam tersi bir durum vardır. Buna özellikle dikkat edilmelidir, aksi takdirde harita alakasız bir yerde konumlandırılacaktır. Benim elimdeki harita için bu değerler 501000 , 4109000 olarak belirlendi.

7. Key-in komut satırına xy=501000,4109000 olarak komut girilir ve enter tuşuna tıklanır. Bu işlemler sırasında fare ile hiçbir işlem yapılmamaktadır. Enter'a tıklandığında ilk koordinat değeri çizim alanında belirtilmiş olunacaktır.

8. Diğer üç köşenin koordinatları da bu şekilde çıkarıldıktan sonra raster görüntünün oturacağı çerçeve alan çıkarılmış olunur.

9. Şu ana kadar yapılan işlemler dönüşümde raster görüntünün gideceği yerin tanımlanması mahiyetinde idi. Bundan sonraki işlemler ise dönüşümün yapılmasıdır.

10. Raster Manager diyalog penceresinden dönüştürülecek raster seçildikten sonra, Warp komutu çalıştırılır.

11. Method kısmından Affine yönteminin seçilmesine dikkat edilmelidir. Affine, taşıma, ölçekleme, döndürme ve sündürme işlemlerinin hepsini gerektiğinde kullanan dönüşüm yöntemidir. En az üç noktaya ihtiyaç duyar. Bizim örneğimizde dört köşe koordinat değerleri olduğu için herhangi bir sıkıntıya yol açmaz.

12. Sırası ile önce harita üzerinden okunan değerlerin olduğu noktaya ardından da çerçevedeki karşılığına tıklanmak sureti ile dört köşe tamamlanır.

13. Yanlış bir noktaya tıklanması durumunda Clear Last Point tıklanarak son yapılan hamle geri alınabilir.

14. Dört köşenin de işaretlenmesi yapıldıktan sonra sağ fare düğmesine tıklanarak işlem onaylanır. Bu aşamada raster görüntünün çerçeve içerisinde konumlandırıldığı görülecektir.

15. Dönüştürme işlemi bu aşamada tamamlanmış olunmaktadır. Varsa komşu paftaları da aynı yöntemle dönüştürülmek sureti ile çalışma alanı oluşturulur.

Dönüştürülmüş olan bu raster görüntülerin saklanması için kaydedilmesi gereklidir. Aksi takdirde Raster Manager'dan kaldırıldıklarında bir daha gerçek koordinatlarında gelmeyecekler, dönüşümün tekrar yapılması gerekecektir.

Raster Manager altında File -> Save As seçilerek rasterlar kaydedilir. Burada önemli olan bir husus varsa o da koordinat değerleri saklanacağından, en çok tercih edilen dosya HMR veya GeoTIFF formatlarını seçmektir. Dosyaya bir isim verilir ve kaydedilir.

Batch Convert (Çoklu Dosya Formatı Değiştirme)

Raster Manager altında File -> Batch Convert seçilerek mevcut dosyaların uzantıları ve bazı özellikleri farklı biçimde kaydedilebilir.

Add tuşuna tıklanarak işleme koyulacak dosyalar seçilir. Output kısmında dosya formatı tanımlanır, sıkıştırma isteniyorsa seçilir. Select tıklanarak dosyaların hangi dizin içine oluşturulması isteniyorsa seçilir. Convert tıklanarak dönüştürme işlemi başlatılır.